Brand: organiseren van evacuatieoefeningen

Het organiseren van een evacuatie blijft voor veel bedrijven een probleem. De arbeidswet schrijft periodieke oefeningen voor. Hieronder leest u hoe u evacuatieoefeningen aanpakt.

Wat is een evacuatie?

Evacuatie is het proces waarbij alle bewoners van een ruimte of gebouw in veiligheid worden gebracht.

Of door ze mee naar buiten te nemen naar een verzamelplaats;
Of door ze naar een veilige plaats te brengen (hoogbouw, ziekenhuizen, enz.).

Evacuatie kan in gang worden gezet in geval van:

brand of rookontwikkeling
natuurrampen
instortingsgevaar
gaslek
vrijkomen van giftige stoffen (tenzij er inperkingsinstructies zijn)
bommelding
ernstig persoonlijk letsel (zelfmoord, moord, enz.).

Een evacuatie verloop in verschillende fasen:

de bewoners of aanwezigen inlichten;
hen langs de evacuatieroute leiden door middel van nauwkeurige instructies en duidelijke, gestandaardiseerde bewegwijzering;
zich ervan te vergewissen dat alle aanwezigen het pand daadwerkelijk hebben verlaten;
hun aanwezigheid op de verzamelplaats controleren en vermiste personen melden.

Organiseren en voorbereiden

De organisatie is vaak de achilleshiel van het systeem. Zij moet bijzonder zorgvuldig zijn, vooral omdat in een noodsituatie paniek kan ontstaan onder de mensen die moeten worden opgevangen en bijkomende gevaarlijke situaties de taak kunnen bemoeilijken. Er moet dus goed over worden nagedacht om niet nog meer slachtoffers te maken.

Er moet rekening worden gehouden met het menselijk gedrag in het algemeen, maar ook met de bijzonderheden van de betrokken personen of de configuratie van de lokalen:

lichamelijk of geestelijk gehandicapten, zieken, bejaarden of jonge kinderen (ziekenhuizen, bejaardentehuizen, kinderdagverblijven, scholen, enz.);
hoogbouw, ondergrondse infrastructuren (tunnels, galerijen, enz.);
specifieke risico's (chemisch, biologisch, radiologisch).

Een goede voorbereiding maakt het mogelijk de evacuatie te plannen. In het bijzonder moet duidelijkheid worden verschaft aan de uitvoerende teams en aan het personeel dat geëvacueerd moet worden over:

de rollen en taken van iedereen
initiële opleidingen en coaching
de lijst met namen van de verschillende betrokken personen (gidsen en ondersteunend personeel)
het bepalen van de evacuatieroutes (controle van de bewegwijzering en noodverlichting)
evacuatiemiddelen en -materiaal (evacuatieslangen, stoelen en brancards, enz.).

Wie doet wat?

In het geval van een grote vestiging worden de gebouwen verdeeld in zones die worden toegewezen aan evacuatieteams. Elk evacuatieteam bestaat uit een evacuatiebegeleider en één of meer ondersteunende personen. Ongeacht hun rol moeten de leden van het evacuatieteam kalmte uitstralen en duidelijke en nauwkeurige instructies geven. De evacuatieteams moeten er te allen tijde voor zorgen dat de evacuatieroutes en nooduitgangen vrij en niet geblokkeerd zijn.
Bij afwezigheid van de evacuatieleider neemt iemand van het ondersteunende personeel de leiding over.

EVACUATIELEIDERS

Het is hun taak om:

op elk moment over een lijst te beschikken van mensen in hun verantwoordelijkheidsgebied;
een groep mensen uit hun gebied te leiden volgens de geplande routes, naar de verzamelplaats gaan en daar te blijven;
een telling te houden van evacués en vermiste personen;
de terugkeer naar de werkplek te coördineren.

DE RIJ-BEGELEIDERS

Het is hun taak om:

zich ervan vergewissen dat niemand in de lokalen is gebleven door ze te controleren (kantoren, kleedkamers, toiletten, enz.);
te verbieden dat iemand terugkeert;
de deuren van de lokalen te sluiten;
aan de evacuatiebegeleider mee te delen dat alle bewoners of gebruikers de aan hun toevertrouwde ruimtes hebben verlaten.

DE ANDERE AANWEZIGE PERSONEN

Zij moeten:

de lokalen onmiddellijk ontruimen wanneer dat bevolen wordt;
de evacuatiebegeleider volgen en de instructies van het evacuatieteam opvolgen;
de deuren achter zich sluiten;
niet roken tijdens de evacuatie (echt of oefening).

Enkele weken voor de oefeningen wordt iedereen herinnerd aan de evacuatie-instructies en -regels. Alle nieuwkomers (nieuw personeel, uitzendkrachten, stagiaires, enz.) moeten een opleiding krijgen.

In de opleiding komen volgende onderwerpen aan bod:

de samenstelling van het evacuatieteam dat tijdens een evacuatie de personen zal begeleiden;
de gedragslijn die gevolgd moet worden in het geval van een evacuatie (te respecteren volgorde, vluchtroute, verzamelplaats);
de locatie van de veiligheidsinstructies.

Aanwijzen en opleiden van evacuatiebegeleiders en rij-begeleiders

Evacuatieteams worden geselecteerd uit werknemers met sterke leiderschapskwaliteiten en het vermogen om onder stress beslissingen te nemen. Het is niet aan te raden systematisch lijnmanagers aan te wijzen, vooral niet wanneer zij wegens hun functie vaak afwezig zijn.
Het wordt sterk aanbevolen dat evacuatieteams een theoretische opleiding krijgen over de toe te passen procedures en, voor zover mogelijk, een praktische opleiding over wat te doen in geval van complicaties (bijv. slecht zicht, binnendringen van rook, temperatuurstijging, brand in trappenhuizen en gangen), idealiter met een kleine simulatie om de locaties van de brandblussers te leren kennen.

Verzamelplaatsen

De verzamelplaats is de plaats waar de evacuerende personen na een evacuatie bijeenkomen.

Het is de plaats waar:

gecontroleerd wordt of iedereen aanwezig is en niemand achtergebleven is in het gebouw;
de eerste instructies worden gegeven over hoe verder te handelen (terugkeer naar de lokalen, vertrek uit het bedrijf van personen die niet nuttig zijn voor het verdere verloop van de gebeurtenissen, enz.).

De verzamelplaats moet zo worden gekozen dat de aanvoer van hulp van buitenaf niet wordt belemmerd en dat het gehele personeel uit de rook wordt gehouden, wordt beschermd tegen ontploffingsgevaar en gevaar voor vallende materialen of voorwerpen.

Leer uit de oefeningen

Deze oefeningen zijn verplicht en bovendien maken zij het mogelijk om:

alle in de inrichting aanwezige personen (werknemers, tijdelijke werknemers, stagiairs en onderaannemers) bewust te maken van de noodzaak tot evacuatie;
het geluidssignaal te herkennen: een specifiek en gestandaardiseerd geluidssignaal (NFS 32001), dat op alle plaatsen hoorbaar en door iedereen gekend is, leidt onmiddellijk en dwingend tot evacuatie;
nagaan of de instructies en procedures relevant en bijgewerkt zijn. Zij moeten op alle niveaus worden opgehangen en aangeven wat moet worden gedaan;
samen de reflexen te ontwikkelen die op een dag levens kunnen redden;
te sensibiliseren voor brandgevaar.

Een bedrijf kan zijn bekwaamheid om werknemers te evacueren alleen verbeteren door gebruik te maken van de feedback van de oefeningen. Onder leiding van de organisator zullen waarnemers worden aangesteld. Zij zullen controleren of er niemand in het pand is achtergebleven en of de procedures zijn gevolgd. De informatie die zij verzamelen is waardevol. Zij draagt op doeltreffende wijze bij tot de verbetering en de verhoging van de betrouwbaarheid van het systeem.
Dit is een continu verbeteringsproces.

De nabespreking: vergelijkbaar met een exit poll, geeft de deelnemers een eerste indicatie van de kwaliteit van de oefening. Het is ook een gelegenheid om iedereen te herinneren aan het nut van een doeltreffende evacuatie in geval van een reëel probleem.

Het verslag: wordt geschreven door de organisator van de oefening en zal verdere analyse mogelijk maken.

Het verslag bevat ten minste:

de objectieve vaststellingen van het verloop van de evacuatieoefening;
een herinnering aan wat van iedereen verwacht wordt;
een overzicht van wat er bereikt is;
een vergelijking met wat bij de vorige oefening is bereikt;
sterke punten en werkpunten;
voorstellen voor verbetering (procedure en materiaal).

Het verslag moet worden bewaard en op verzoek van de autoriteiten samen met het veiligheidsregister worden voorgelegd.